Սենդայի գործողությունների ծրագիրը որպես Հյոգոյի գործողությունների ծրագրի տրամաբանական շարունակություն, Սենդայի գործողությունների ծրագրի գերակա ուղղությունները
Հյուգոյի գործողությունների ծրագրի 2005-2015 թթ. նրա գերակա ուղղությունները 5 են`
1. երաշխավորել, որ աղետների ռիսկերի նվազեցումը պետական և տեղական նշանակության առաջնայնություն է և ամուր ինստիտուցիոնալ հիմքերի վրա է. Սա նշանակում է ԱՌՆ բազմաճյուղ մեխանիզմների ներդրում, որը ենթադրում է օրենսդրական համակարգի զարգացման ապահովում:
2. բացահայտել, գնահատել և վերահսկել աղետների ռիսկերը, ինչպես նաև ամրապնդել վաղ ազդարարման համակարգը. ԱՌՆ գործընթացը սերտորեն կապված է վտանգների բացահայտման, դրանց հնարավոր հետևանքների գնահատման, կարողությունների բացահայտման գործընթացների հետ:
3. օգտագործել գիտելիքը, նորարարությունը և իրականացնել կրթությունը բոլոր մակարդակներում` անվտանգության և դիմակայման մշակույթ ձևավորելու համար. ԱՌՆ գործընթացի հիմքը բնակչության մոտ անվտանգության և աղետների դիմակայման մշակույթի ձևավորումն է: Յուրաք. մարդ իր գործունեությամբ կարող է նպաստել ԱԻ առաջացմանը, դրանց հետևանքների մեծացմանը: Նման խնդրի լուծումն առաջին հերթին պահանջում է կրթական համակարգի բոլոր մակարդակներում համապատասխան ուսուցման ներդրում:
4. նվազեցնել հիմքային ռիսկի գործոնը. Նման ռիսկային գործոնների նվազեցումը պահանջում է բնական ռեսուրսների կառավարման, տնտեսական զարգացման, հողօգտագործման պլանավորման գործընթացների իրականացում, ինչը նշանակում է անդրադարձ կատարել երկրաբանական, եղանակային, ջրային, կլիմայի փոփոխմամբ պայմանավորված վտանգներին:
5. բարձրացնել աղետների արդյունավետ արձագանքման պատրաստականությունը բոլոր մակարդակներում. ԱՌՆ գործընթացը երկրում որևէ կառույցի մենաշնորհ չէ և պահանջում է բոլոր կառույցների կարողությունների միավորում
Սենդայի գործողությունների ծրագիրը Հյոգոյի գործողությունների 2005-2015թթ <<Ազգերի ու համայնքների աղետներին դիմակայելու կարողությունների զարգացման>> ծրագրի իրավահաջորդ գործիքն է:
Սենդայի գործողությունների ծրագիր 2015-2030թթ. նրա գերակա ուղղությունները 4 են`
1. Աղետների ռիսկի գիտակցում.
Աղետների ռիսկի կառավարմանը վերաբերող քաղաքականությունների և գործողությունների պլան մշակելիս պետք է հաշվի առնել աղետների ռիսկի բոլոր բաղադրիչները՝ խոցելիությունը, կարողությունները, մարդկանց և ակտիվների խոցելիությունը սպառնալիքների հանդեպ, վտանգների առանձնահատկություններն ու շրջակա միջավայրը:
2. Աղետների ռիսկի պետական կառավարման հզորացում` ի նպաստ աղետների ռիսկի կառավարման զարգացման. ԱՌԿ կազմակերպչական և իրավական դաշտի բարելավումը կարևոր դեր է կատարում ԱՌՆ արդյունավետ կառավարման հարցում ազգային, տարածաշրջանային և գլոբալ մակարդակներում: Այն ապահովում է ազգային և տեղական օրենքների համաձայնեցված գործողությունները և, սահմանելով դերերն ու պարտականությունները, խրախուսում է ձեռնարկել աղետների ռիսկի հետ կապված գործողություններ:
3. Ներդրում աղետների ռիսկի նվազեցման ոլորտում դիմակայունության հզորացման համար. Պետական և մասնավոր ներդրումները աղետների ռիսկի կանխարգելման և նվազեցման ոլորտում կառուցվածքային և ոչ կառուցվածքային միջոցների օգնությամբ կարևոր են մարդկանց, համայնքների, պետությունների տնտեսական, սոցիալական, առողջապահական, ինչպես նաև բնապահպանական դիմակայունության բարձրացման համար: Ներդրումները կարող են նորարարության, առաջընթացի և աշխատատեղերի ստեղծման գործոն հանդիսանալ: Նման միջոցները ծախսային առումով արդյունավետ են և կարևոր դեր են խաղում մարդկային կյանք փրկելու, աղետների վնասների կանխման ու նվազեցման գործում, ինչպես նաև ապահովում են արդյունավետ վերականգնում և վերակառուցում:
4. Աղետների պատրաստավածության ամրապնդում արդյունավետ արձագանքման համար և <<Անել ավելին քան արվում է>> սկզբունքի ներդրում վերականգման, վերականգնողական և վերակառուցման բնագավառներում.
Փորձը ցույց է տալիս, որ էլ ավելի արդյունավետ արձագանքման համար անհրաժեշտ է ամրապնդել
աղետներին պատրաստվածությունը և ապահովել համապատասխան կարողություններ արդյունավետ
վերականգնողական աշխատանքներ իրականացնելու համար: Աղետները նաև ցույց են տալիս, որ
վերակառուցման, վերականգնողական և վերակառուցման փուլերը, որոնց անհրաժեշտ է նախապատրաստվել աղետից առաջ, պետք է օգտագործվեն <<անելու համար ավելին, քան արվում էր>> ԱՌՆ ուղղված ինտեգրված գործողությունների միջոցով: Կարևոր է նաև հնարավորություններ ստեղծել կանանց և հաշմանդամություն ունեցող անձանց համար՝ ապահովելու գենդերային առումով հավասար և բոլորի համար հասանելի արձագանքում, վերականգնում և վերակառուցում:
Հյոգոյի գործողությունների իրականացման վերաբերյալ ազգային և տարածաշրջանային, ինչպես նաև համաշխարհային հաշվետվություններից տեղեկանում ենք, որ համապատասխան շահագրգիռ կողմերը աղետների ռիսկի նվազեցման ոլորտում առաջընթաց են գրանցել, որի արդյունքում որոշ աղետների դեպքում նվազել է մահացության, վնասների և կորուստների մակարդակը: Այնուամենայնիվ, 10 տարվա ընթացքում աղետները շարունակաբար վնաս են հասցրել, և արդյունքում տուժել են մարդիկ, համայնքները, երկրները: Փաստերը վկայում են, որ մարդկանց անպաշտպանվածությունն ավելի արագ է մեծանում, քան նվազում է խոցելիությունը, որի արդյունքում առաջանում են նոր ռիսկեր, աճում են աղետների պատճառած վնասները տնտեսական, սոցիալական, առողջապահական և բնապահպանական ոլորտներում:
Աղետների ռիսկի արդյունավետ կառավարումը նպաստում է կայուն զարգացմանը: Հյոգոյի գործողությունների ծրագրի իրականացման 10 տարիներից հետո աղետները դեռևս շարունակում են խոչընդոտել կայուն զարգացման ուղղությամբ տարվող աշխատանքներին:
Հաշվի առնելով Հյոգոյի գործողությունների ծրագրի բացթողումները, Սենդայի գործողությունների ծրագիրը նպատակ ունի հասնելու հետևյալ արդյունքի.
Աղետների ռիսկի և կյանքի, ապրուստի և առողջության, ինչպես նաև մարդկանց, ձեռնարկությունների, համայնքների և պետությունների տնտեսական, ֆիզիկական, սոցիալական և բնապահպանական ակտիվների կորուստների էական նվազեցում:
Սենդայի գործողությունների թիրախներն են՝
1. մինչև 2030թ. Էականորեն նվազեցնել համընդհանուր մահացությունն աղետներից, համընդհանուր մահացության միջին ցուցանիշը նվազեցնելով 100 հազարով՝ 2005-2015թթ. համեմատությամբ
2. մինչև 2030թ. Էականորեն նվազեցնել տուժած մարդկանց թիվը համընդհանուր մակարդակով, համընդհանուր միջին ցուցանիշը 2020-2030թթ. Նվազեցնելով 100 հազարով՝ 2005-2015թթ համեմատությամբ
3. մինչև 2030թ. նվազեցնել աղետների պատճառած ուղղակի տնտեսական վնասը՝ համաշխարհային ՀՆԱ նկատմամբ
4. մինչև 2030թ. էականորեն կրճատել կարևոր նշանակության ենթակառուցվածքներին աղետների պատճառած վնասը և հիմնական ծառայությունների, այդ թվում առողջապահական և կրթական հաստատությունների աշխատանքի խափանումը, որը, այլ միջոցառումների հետ մեկտեղ, կիրականացվի դիմակայունության բարձրացման միջոցով
5. մինչև 2020թ. էականորեն նվազեցնել ազգային և տեղական աղետների ռիսկի նվազեցման ռազմավարություններ ունեցող երկրների թիվը
6. մինչև 2030թ զարգացող երկրներում էականորեն հզորացնել միջազգային համագործակցությունը՝ պատշաճ և կայուն աջակցության միջոցով համալրելու սույն ծրագրի իրագործման ազգային ջանքերը
7. մինչև 2030թ էականորեն մեծացնել տարատեսակ վտանգների համար նախատեսված վաղ ազդարարման համակարգերի թիվը և հասանելիությունը, ինչպես նաև աղետների ռիսկի մասին տեղեկատվության և գնահատումների հասանելիությունը բնակչությանը:
